کشاورزی ارگانیک سیستم تولید محصولات کشاورزی و دامی است که بهداشت اکوسیستم های کشاورزی را همزمان با تولید غذای سالم و ناب ارتقا می دهد و در آن از مصرف کودهای مصنوعی ،آفتکش ها و تنظیم کننده های رشد و افزودنی های خوراک دام و آنتی بیوتیک ها خودداری می شود. به عبارت دیگر در این سیستم ، تولید محصول به روش طبیعی یعنی هماهنگ با طبیعت و زنجیره طبیعی موجودات زنده صورت می گیرد.
اصول حاکم بر کشاورزی ارگانیک
برای کشاورزی ارگانیک نام های متفاوت دیگری نیز وجود دارد که برخی از شناخته شده ترین آنها، کشاورزی بیولوژیک ، کشاورزی تجدید شونده و کشاورزی پایدار می باشند. علیرغم اختلافات ظاهری ایناسامی ، اصول همگی آنها مشابه است ، این اصول و اهداف ، به طور خلاصه توسط فدراسیون جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک ( IFOAM ) در ادامه بیان شده است.
- تولید غذا با کیفیت بالا و در حد کافی
- همگامی با طبیعت به جای سلطه گری و چیرگی بر آن
- تقویت چرخه های بیولوژیکی در سیستم های زراعی ، شامل تقویت میکروارگانیسم ها ، فون و فلور خاک و افزایش تنوع گیاهی و حیوانی
- حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک ها در دراز مدت
- بهره گیری از منابع تجدید شونده تا حد امکان
- فراهم نمودن شرایطی از زندگی برای دام ها که امکان بروز رفتارهای غریزی را برای آنها فراهم سازد.
- جلوگیری از بروز تمامی اشکال آلودگی ناشی از عملیات مختلف کشاورزی
- حفظ تنوع ژنتیکی سیستم کشاورزی و محیط اطراف ، شامل حفاظت از گیاهان و زیست گاه های طبیعی
- امکان کسب در آمد کافی برای زارعان و جلب رضایت آنها و نیز ایجاد محیط کار سالم
- در نظر گرفتن اثرات گسترده تر اجتماعی و اکولوژیکی سیستم زراعی
وضعیت کشاورزی ارگانیک در جهان
بررسی ها نشان می دهد که این سیستم در اکثر کشورهای جهانی به عنوان تنها راه ممکن برای تولید محصولات کشاورزی سالم شناخته شده و دامنه آن نیز روز به روز توسعه می یابد. هم اکنون میلیون ها هکتار از اراضی زراعی ، باغی و مرتعی در بیش از 100 کشور جهان تحت پوشش کشاورزی ارگانیک قرار دارد و این خود از افزایش تقاضا برای مصرف محصولات ارگانیک حکایت می کند و دولتمردان به دلیل تقاضای داخلی این محصولات و وجود حجم زیادی از بازارهای خارجی برای صادرات آنها حمایت ویژه ای از کشاورزی ارگانیک به عمل می آورند و روش های اجرایی تولید ، نظارت و صدور گواهی رو به بهبود است. با آشنایی مردم به اهمیت مصرف محصولات سالم از نظر حفظ بهداشت و سلامت و شادابی خود بازار محصولات ارگانیک رونق بیشتری گرفته و بالا بودن قیمت این محصولات تولید آنها را اقتصادی کرده و کشاورزان رغبت بیشتری به این سیستم از تولید نشان می دهند.
وضعیت کشاورزی ارگانیک در ایران
کشور ما دارای پتانسیل خوبی برای تولید محصولات ارگانیک می باشد و هم اکنون در بسیاری از مناطق کشور محصولاتی تولید می شوند که در تولید آنها از سموم دفع آفات نباتی و کود های شیمیایی استفاده نمی شود.
برابر آمار به دست آمده در سال 1380 سطح کشت محصولات ارگانیک در کشور 239 هزار و 462 هکتار بوده که 125802 هکتار آن محصولات باغی و 113659 هکتار بقیه محصولات زراعی بوده تولید این محصولات به طور خود جوش از طرف خود کشاورزان صورت گرفته و این نشان می دهد که زمینه برای تولید این محصولات در کشور فراهم بوده و اگر برنامه ریزی اصولی در این رابطه انجام بگیرد و از پتانسیل های موجود به درستی بهره برداری شود، ایران در تولید محصولات ارگانیک جایگاه خوبی را در سطح جهانی کسب خواهد کرد. بنابراین لازم است با آموزش صحیح تولید کنندگان و مصرف کنندگان و آگاه کردن آنها از خطرات باقی مانده سموم آفتکش و کود های شیمیایی بررسی سلامتی و معرفی محصولات ارگانیک به عنوان مواد غذایی عاری از باقی مانده سموم و مواد شیمیایی ، دارای طعم خوب ، حاوی ویتامین های مورد نیاز و ماده خشک بیشتر نسبت به محصولات معمولی ، می توان رفته این محصولات را در الگو و سبد غذایی اکثر مردم جای داد و ایمنی و سلامت جامعه را تضمین کرد.
